Sayfa(222-258): | |||
   Mevcûd telgraf ve telefon teline makinesini küçük bir tel ile rabtetmek gibi, şu adam bu intisâbla kendini o hadsiz kuvvete rabteder. İşte Üçüncü Temsil: Meselâ iki arkadaş var. Hiç görmedikleri bir memleketin ahvâline dâir istatistikli bir nevi coğrafya yazmak istiyorlar. Birisi, o memleketin pâdişâhına intisâb edip, telgraf ve telefon dâiresine girer. On paralık bir tel ile, kendi telefon makinasını devletin teline rabteder. Her yer ile görüşür, muhabere eder, ma’lûmat alır. Gâyet muntazam ve mükemmel coğrafya istatistiğine âid san’atkârâne bir eser yapar. Öteki arkadaş ise, ya elli sene mütemadiyen gezecek ve müşkilâtla heryeri görüp her hâdiseyi işitecek veyahut milyonlarla lirayı sarfedip, devletin tel ve telefon temdidatı kadar ve pâdişâh gibi telgraf sâhibi olacak. Tâ evvelki arkadaşı gibi o mükemmel eseri yapsın. Öyle de : Kelimenin manası için üzerini çift tıklayınız. | |||
Eğer her mahlûk, her zerre doğrudan doğruya Vâhid-i Ehad’e isnad edilse ve onlar O’na intisâb etseler; o vakit o intisâb kuvvetiyle ve seyyidinin havliyle, emriyle; karınca, Fir’avn’ın sarayını başına yıkar, baş aşağı atar.. sinek, Nemrud’u gebertip Cehennem’e atar.. bir mikrop, en cebbar bir zâlimi kabre sokar.. buğday tanesi kadar çam çekirdeği, bir dağ gibi bir çam ağacının destgâhı ve makinası hükmüne geçer.. havanın zerresi, bütün çiçeklerin, meyvelerin ayrı ayrı işlerinde, teşekkülâtlarında muntazaman, güzelce çalışabilir. Bütün bu kolaylık, bilbedâhe me’muriyet ve intisâptan ileri geliyor. Eğer iş başı bozukluğa dönse, esbâba ve kesrete ve kendi kendilerine bırakılıp şirk yolunda gidilse, o vakit herşey, cirmi kadar ve şuuru mikdarınca iş görebilir.
